Milli mətbəximizin zənginliyindən danışarkən hələ 1561-1563-cü illərdə Azərbaycana səyahət etmiş və inglis səyyahı Antoni Çenkinsonun qeydlərini sitat gətirmək yerinə düşərdi: onun Səfəvi sarayına səyahət zamanı verdiyi məlumatlar Azər­baycanın XVI əsrdəki mətbəxi barədə məlumat əldə etmək  üçün çox qiymətlidir. 1562-ci il avqustun 18-də Şirvan hakimi Abdulla xan Ustaclı səyyah Antoni Çenkinsonu qəbul edərkən süfrəyə 290 cür xörək, müxtəlif yeməklər və meyvə çıxarılmış və bu məlumat ingilis diplomatının səyahətnaməsində də qeyd olun­muşdur: A.Çenkinson yazır: nahar vaxtı çatanda yerdə süfrələr açı­lır və müxtəlif cür xörəklər növlərinə görə cərgə ilə düzül­müş­dü. Mənim (Çenkinsonun) hesabıma görə süfrədə 140 çeşiddə xörək vardı. Bu xörəklər yeyildikdən sonra qabları süfrə ilə bir­likdə yığışdırıb təzə süfrələr saldılar. Ortaya 150 növ dövrə meyvə və başqa ziyafət yeməkləri gətirildi. Belə ki, iki dəfədə 290 cür ye­mək verildi (Yaqub Mahmudov. “Səyyahlar, kəşflər, Azər­bay­can” kitabından B. Gənclik, 1985, səh. 112-113 götürülmüşdür). 

Azərbaycan mətbəxinin belə zənginliyi haqqında tarixin bütün dövrlərində, yüzilliklərində Şərqin, eləcə də Qərbin bir çox alim­lə­rinin, səyyahlarının, diplomatlarının, sənətkarlarının nəzər-diq­qə­tini cəlb etmiş maraqlı, orijinal, çox hallarda obyektiv müla­hizələr söylənmiş, səyahətçilərin, kitabların mövzusu olmuşdur. Bu ənənə çağdaş dövrümüzdə də davam etdirilir. Dünyanın bir çox tarixçiləri, etnoqrafları, filoloqları indi də xalqımızın milli-maddi mədəniyyətinə, kulinariyasına maraq göstərirlər.

Xalqımızıın maddi mədəniy­yətinin zənginliyini göstərən mət­bəximizdən çox danışmaq olar. Ancaq bizim məqsədimiz bü­töv­lükdə Azərbaycan mətbəxindən söhbət açmaq deyil. Çünki bu barədə çox yazılıb. Bu kitabda Borçalının qədim və böyük kəndlərindən olan Darvazın tarixi keçmişi və bu günü, milli adət-ənənəlirimizin bu kənddəki özünəməxsusluqları haqqında söhbət  açdığımızdan, çalışdıq ki, milli mətbəximizlə bağlı bəzi özəllikləri də oxucuların diqqətinə çatdıraq.

ATLAMA – Su qatılaraq duru hala salınmış qatıq. Xüsusən yay aylarında sərinləşdirici kimi istifadə olunur..

AĞSOĞLAĞI – qatığın üzərinə yağ əridlirək tökməklə hazırlanır. Bu, daha çox təcli yemək lazım olduqda vaxta qənaət etmək məqsədilə hazırlanır. Belə ki, qatıq evdə hazır olur, onun üzrərinə yağ əridlərək əlavə edlir ki, yeməyin kalorisi bir qədər də artsın.

AŞ – Darvazda aş deyəndə əvvəllər ancaq ev şəraitində kəsilmiş əriştəni suda qaynatmaqla bişirilən xörək nəzərdə tutlub. Əriştəyə bir qədər düyü də qatılardı. Aş bayramlarda, evə qonaq gələndə bişirilərdi. Bayramlarda bişirilməsi də daha çox onunla izah edilir ki, düyü və əriştə artımlıdır, yəni bişərkən həcmi çoxalır.

ƏRİŞTƏLİ İSTİ – Sulu yeməklərin hamısına Darvazda isti deyilib. Əriştə ilə bişirilən sulu xörək də əriştəli isti adlanıb. Bu xörəyi bişirəndə istifadə olunan əriştə yuxarıda qeyd etdiyimiz qovrulmuş əriştə detyil. Bunun üçün təzə yoğurulmuş xəmirdən əriştə kəsilir. Evdəki ərzaq ehtiyatından və eyni zamanda zövqdən, istəkdən asılı olaraq bir neçə cür əriştəli isti bişirilir. Məsələn, doğranmış əriştə ona heç nə əlavə edilmədən suda bişirilir və qaba çəkilib süfrəyə veriləndə ona əzilmiş qurud əlavə olunur. Bu yeməkdən qış aylarında daha çox istifadə olunr. Eyni zamanda südlü əriştəli isti də çox istifadə olunan yeməklərdən olub. Bəzi hallarda isə süd və qatıq olmadıqda Əriştəli suda bişirildikdən sonra ona ayrıca soğanla əridilmiş yağ əlavə olunur. Belə əriştəli istiyə çox zaman quru zoğal da əlavə olunur ki, bu da onun dadına turşməzəlik gətirməklə iştah artırır.

ƏCƏBSƏNDƏL  - kartof və pomidordan hazırlanan xörək.

ƏVƏLİKLİ İSTİ –  yayada yığılıb hörülərək qurudulmuş əvəlikdən qışda bişirilən sulu yemək. Əvvəlcə əvəlik yuyulub ayrıca bişirilir, onun qaynadıldığı su atılır. Sonra bişmiş əvəlik yenidən suda və ya süddə qaynadılır. Bu zaman bir qədər undan hazırlanmış umac da əlavə edilir. Suda bişirilərkən ona ayrıca soğanla əridilmiş yağ da qatılır.Mədə xəstəliyi olanlar üçün çox faydalıdır.

ƏVƏLİK SIXMASI –  əsasən yayda, əvəliyin təzə yığılmış yaşıl yarpaqlarından hazırlanır. Əvvəlcə əvəlik suda qaynadılır. Sonra sıxılaraq yağda qovurulur. Sarımsaqlı qatıq ya da qurudla yeyiləndə daha ləzzətli olur.

HƏDİK – Darvazda hədik bişirərkən əsasən qarğıdalı, buğda və lobyadan istifadə olunur. Suda bişirlir, duz yeyilərkən əlavə edilir.

HƏLİM –  Xəngəl və digər xəmir xörəklərinin bişirildiyi sudur.  Həlim mədəni isidir, həzmi yüngülləşdirir. Bildiyimiz kimi, xəngəl ağır yemək hesab olunur. Ona görə də bəzi adamlar elə indi də xəngəl yeyəndən sonra sinidə qalmış quruda bir qədər həlim əlavə edərək içməyə üstünlük verir.

HORRA (Azərb.) is. Undan  çox sıyıq, duru bişirilən xörək. Darvazda buna daha çox hörrə deyirlər. Burada iki cür hörrə bişirilir: Südlü hörrə və bəzirgən hörrəsi. Südlü hörrə undan hazırlanmış sıyığın sdddə bişirilməsidir. Bu zaman ona yağ əlavə olunmur. Bəzigən hörrəsi (buna qovurma hörrəsi də deyirlər) unun yağda qovurulmasından hazırlanır. Belə ki, əvvəlcə müəyyən çəkidə un yağda qovurulur, sonra isə suda qaynadılır.

XAŞ – mal və qoyun-keçinin baş və ayaqlarından hazır­lan­dı­ğına görə bizim tərəflərdə daha çox baş-ayaq adlanıb. Xır­da­buynuzlu heyvanın baş və ayaqları doğranaraq bir yerdə qazanda suda (əvvəlcədən duz tökülmədən) bişirilir. Gec bişən olduğundan uzun müddət qaynatmaq lazım gəlir. İribuynuzlu heyvanın başını ayrı, dırnaqlarını və qarın hissəsini ayrı-ayrılıqda bişirirlər. Əsa­sən səhər tezdən yemək məsləhət görülür. Görünür bu həm də onun ağır yemək olması ilə bağlıdır. Xaş bilşdikdən sonra hər kəs öz zöv qünə uyğun duz və sarımsaq əlavə edir. Sarımsaq xaşa xüsusi dad verir. Adətən qoyunun başını evdə bir nəfərə - daha çox ailə başçısına verərlər. Bu zaman ona diqqət yetirilərdi ki, hər iki gözün ətrafındakı ətli və yağlı hissəni eyni adam yesin. Belə bir inanc var ki, hərəsini bir adam yesə aralarında qalmağal düşər. “Elə bil mənimlə göz yağı yeyib” – deyimi də burdan qalıb.

Otuz ilə yaxındır ki, Darvazda adam öldükdə onun üç məra­si­mində ət əvəzinə xaş verilir. Bu da qənaətlə bağlı kənd ağsa­q­qallarının gəldiyi qərardır. Belə ki, ehsan üçün ən azı üç mal kə­si­lir və onun baş-ayağından istifadə olunur ki, ölü sahibi əlavə xərc çəkməsin. Bu gün Bakıda da darvazlıların yas yerində üç mə­rasimində xaş verilir.

XAŞ – çörək bişirilməsində istifadə olunan maya. Çörək bişir­mək üçün analarımız əvvəlcə xaş qoyar, bir neçə saat, bəzən hətta axşamdam sabaha gözləyər, sonra xəmir yoğuraraq onun acıma­sını gözləyər, yalnız xəmir acıdıqdan sonra onu kündələyib fırında bişirərdilər. Həmin xəmirdən növbətoi çörək bişirmə zamanı istifadə etmək üçün bir az xəmir götürüb şüşə banka qoyub saxlayardılar.

Burda onu da qeyd etmək lazımdır ki, qatıq çalmaaq üçün isti­fa­də olunan çalası kimi, xaş da yalnız eyni kökdən olan ailələrə verilərdi. Əslində hər ailənin özünün xaşı və çalasısı olardı. Hər hansı səbəbdən çalası, yaxud xaş olmayanda da onu yad nəsildən istəmək olmazdı. Gərək öz nəslindən olan kimdənsə alaydın.

XƏŞİL –  Suda bişirilir, yağ və bəhməzlə yeyilən xəmir xörəyi. İsti-isti yeyilməlidir, soyuyanda qatılaşdığından əvvəlki ləzzəti vermir. Darvazda iki cür xəşil bişirilir: un xəşili və yarma xəşili. Un xəşili qaynar suya un çalınması sayəsində bişirilir. Unun suya çılnması da xüsusi ustalıq tələb edir. Gərək elə edəsən ki, suya düşən un topa halında qalmasın, tam açılsın. Ananalrımız bunu böyük məharətlə edərdilər. Bir əllərində oxlav qazanının dibini qarışdırar, digər əlləri ilə qazana ehmal-ehmal un çalardılar. Təəssüf ki, indi belə xəşil bişirənlərdə azalıb.

Yarma xəşili isə ya qarğıdalı, ya da buğda yarmasından bişi­rilir. Bunun üçün əvvəlcə yarma suda qaynadılır, tam bişdikdən sonra un xəşilində olduğu çimi, ona bir qədər un əlavə edilir. Un xəşilindən fərqli olaraq, yarma xəşili qurudla yeyilir, hətta qurudun üstündən xəngəldə olduğu kim i ərinmiş yağ (soğansız) da əlavə edlir.

XƏNGƏL – darvazlıların ən çox sevdiyi xörəkdir. Çox za­man əziz qonaq üçün xəngəl bişirilir. Hətta gürcülər də bizim xəngəli çox sevirlər. Xəngəl hər evdə bişsə də, hamı onu yüksək səviyyədə bişirə bilmir. Xəngəl xəmir xörəiyidir və deməli onun hazırlanmasında xəmirin və xəmirin yoğurulduğu unun böyük rolu var. Xəngəlin xəmiri mümkün qədər bərk yoğrulmalıdır ki, suda qaynayanda tez əzilməsin. Ona görə də xəmiri yoğurarkən bəzən yumurta qatırlar. Yoğrulmuş xəmir kündələnir və sonra yaılır. Kündə mümkün qədər nazik yayılmalıdır.  

XEYGİ – xəngəl kimi xəmirdən hazırlanır və xəngəldən fərqli olaraq Borçalıda ancaq Darvazda bişirilir. Xeygi üçün də xən­gəldə olduğu kimi xəmir yoğurlub kündələnir. Əvvəllər kündə özü bir neçə kiçik hissəyə ayrılır, sonra dimaetri təxminən 1-1,5 sm olmaqla uzunsov hala salınır və bundan sonra xırda hissəciklər şəklijndə doğranır, həmin hissəciklər barmaqla basılaraq nisbətən yastı hala salınırdı. Bu səbəbdən də bəzən buna yumru xeygi də deyirdilər. Bu bir qədər vaxtaparan və əziyyətli olduğundan hazırda kündə sadəcə olaraq nisbətən qalın (təxminən 1 sm qalınlığında) yayılır və sonra kiçik hissəciklər (təxminən 1,5-1,5 sm. ölçüdə) doğranır. Sonra isə xəngəldə olduğu kimi, qazanda qayar suya tökülərək bişirilir. Xeygi də xəngəl kimi qurud və soğan qovrulmuş yağla yeyişlir. Amma kənddə bəzi ailələr xeygini yalnız sarımsaqla (döylüb suda qarışdırılmış halda) yeyərdi.

Xeygi hazırda da bəzi ailələrdə  çox bişirilən  xörəkdir.

XEYGİLİ İSTİ – bu xörək daha çox qış aylarında, xüsusən də Xıdırnəblik vaxtı evdə ət bol olanda bişirilir. Ətin yağlı tikələri xırda doğranaraq suda bişirilir və ona yuxarıda dediyimiz qaydada hazırlanmış xməir hissəcikləri (xeygi) əlavə olur.

Xeygili isiti ətsiz də bişirilir.

 Musa NƏBİOĞLU

(davamı olacaq)

DARVAZDA YAS MƏRASİMİ

 Nahaq yerə demirlər ki, bir toy, bir də yas insanları bir-birinə daha da doğmalaşdırır. Hər iki halda insan kin-küdurətdən, nifrət hissindən uzaq olur. Toyda bir-birinin sevincinə şərik olur, yas düşdükdə isə qəmi bölüşürlər. Darvazlılar toyda, el şənliklərində olduğu kimi, yas mərasimlərində də həmişə özünəmxsus birlik nümayiş etdirib. Kənddə bir evdə düşən yas rəhmətə gedənin cavan, yaxud yaşlı olmasından asılı olmayaraq bütün kəndin itgisi olub. Yasla bağlı uzun illərin sınağından keçib bu günümüzə qədər gəlib çıxan bir atalar sözü bu gün də öz məna və məzmun tutumunu saxlamaqdadır: Ölü elindir. Bəli, ölü elin sayılıb burda. İstər qohum olsun, istərsə də yad – hamı ölü sahibinin yanında olmağa, ona bacardığı səviyyədə kömək etməyə çalışıb.  Yaxşı xatırlayıram, kənddə bir ölü düşəndə onun qırxı çıxana kimi toylar təxirə salınardı. Toy etmək istəyəndə isə mütləq ağsaqqallar kəndin mollası ilə ölü sahibinin evinə gedər, bir “Yasin” oxutdurub üzrxahlıq edərdi. Ölü sahibi də bu diqqətə görə minnətdarlıq edər, “Xeyirlə şər qardaşıdır,  işinizdən qalmayın, Allah toyunuzu mübarək eləsin!” – deyə öz razılığını bildirərdi. XX əsrin 80-ci illərindən yavaş-yavaş kənddə bu kimi məsələlər bir növ unudulmağa başladı. Hətta bəzən tək-tək də olsa elə hallarla da rastlaşmaq olurdu ki, az qala işıq işığa düşən iki qonşunun birinin qapısında yas çadırı qurulduğu halda, digər həyətdən qara zurnanın səsi gəlir. Başqalarını bilmirəm, bunun bir səbəbni də mən onda görürəm ki, məhz elə o dövrdən başlayaraq kənddə ağsaqqalların məşvərət, məsləhət yeri olan “Tutun dibi”ndə yığışan qarapapaq kişilərin sırası get-gedə seyrəlirdi. Yavaş-yavaş ağsaqqal qınağının azalması isə bu işin qol-qanad açmasına bir növ rəvac verdi.

Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, kənddə bir evdə yas düşən kimi, dəfnin təşkili üçün hər kəs əlindən gələn köməyi etməyə başlayıb. Darvazda ən azı son 50 ildən bəridir ki, ölünü həmin gün dəfn etmirlər. Bu, bir tərəfdən ehsana hazırlıq görülməsi ilə bağlıdırsa, digər tərəfdən də rəhmətə gedənin uzaqda olan övladlarının və ya digər yaxın qohumlarının gəlməsinin gözlənilməsi ilə bağlı olub. Bəzən hətta 2-3 gün gözləmək lazım gəlib. Darvazlılar qatı dindarlar olmasalar da, yasla bağlı dini ayinlərə həmişə əməl ediblər. Deyilənə görə ikinci dünya müharibəsi illərinə qədər Darvazda da ölünü yalnız kəfəndə torpağa qoyublar.  Təxminən 1945-ci ildən sonra cənazəni torpağa tabutda qoyublar. Tabut da yalnız palıd ağacından düzəldilib. Bu da onunla bağlıdır ki, palıd ağacı torpaqda uzun illər boyu çürümədən qala bilir. Bu, artıq Darvazda bir növ yazılmamış qnuna çevrlib ki, istər yay olsun, istərsə də qışın oğlan çağı – fərqi yoxdur, kəsilməsi qadağan olsa da, mütləq meşədən palıd ağacı kəsilib gətirilməlidir.   Kolxoz dövründə ölü dəfn olunana qədər meşədən odun və tabut düzəltmək məqsədilə palıd ağacı gətirmək üçün bir yük maşını ayrılardı. Sovxoz dönəmində də bu qaydaya əməl olunurdu. Ötən əsrin səksəninci illərində kənddə beş meşəbəyi vardı və rəhmətə gedən olanda növbə ilə hər dəfə bu meşəbəyilərdən birinin sahəsindən gətirilərdi palıd ağacı və odun.  Bu da əsasən onunla əlaqədar idi ki, hər dəfə eyni meşəbəyinin sahəsində icazəsiz kəsim olmasın.

Məlum olduğu kimi, ölü sahibinə maddi kömək olsun deyə yas yerinə gələnlər pul yardımı edirlər. Deyilənlərə görə təxminən 50-60 il əvvəl yas yerində dəftər qoyulmaz, sadəcə olaraq kimin qulpundan nə çıxırsa kömək edirmiş. Sonradan bəzi söz-söhbətlərə son qoymaq, daha çox da yas yerinə kimlərin gəlib-gəlmədiyini bilmək üçün yas pulu verənlərin adlarını ayrıca dəftərdə qeyd etməyə başlayıblar.

Darvazda demək olar ki, heç kəs yas yerindən qalmayıb. Hətta o vaxtlar Bolnisidə, Tiflisdə, Marneulidə, Başkeçiddə və Kazreti qəsəbəsində yaşayan darvazlılar da qohum və ya yad olmasından asılı olmayaraq kənddəki yas məclisində iştirak edirdilər. Bu gün darvazlıların böyük əksəriyyəti Bakıda yaşayır və onların yas düşərkən göstərdikləri həmrəyliyi, ağızbirliyi digərlərində həsəd doğurur. Amma desək ki, yas yerində darvazlılar yüz faiz iştirak edir, bu, bir qədər həqiqətdən uzaq olar. Çünki elə darvazlılar var ki, yas yerində nadir hallarda görə bilirsən. Əslində belələrinin ya özləri, ya da böyükləri elə kənddə də beləydi və darvazlılar belələrini yaxşı tanıyırlar.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Darvazda ölünü dəfn edən gün ehsan verilir və bu adət bu gün Bakıda yaşayan darvazlılar arasında da qalmaqdadır. Belə ki, əksər bölgələrdən olanlar ölünü dəfn etdikdən sonra ehsanı üçü günü verdikləri halda, darvazlılar kənddə olduğu kimi, cənazə dəfn olunan gün ehsan verirlər. Bu, müəyyən çətinliklər yaratsa da, ölünün 1-2 gün saxlanılması başqaları tərəfindən qınanılsa da, hələ ki, bu davam etməkdədir.

Bir neçə dəfə ehsanın aradan götürülməsi məsələsi müzakirə olunsa da, bu, alınmadı. Çünki heç kəs öz ölüsünü ehsansız dəfn etmək istəmir. Yaxşı yadımdadır, belə söhbət ilk dəfə 1991-ci ildə ortaya çıxmışdı. SSRİ-nin dağılması ərəfəsi idi, ərzaq məhsulları qıtlığı vardı. Ehsan üçün isə 400-500 kq ət lazım olurdu. Qış və yaz aylarında ətlik heyvan tapmaqda çətinlik olurdu. Bəzən hətta Başkeçidin kəndlərinə getmək lazım gəlirdi ətlik heyvan tapmaq üçün. Yəni ehsanın xərcini əsasən camaatın yazdırdığı yas pulu ödəsə də, əsas çətinlik ətlik tapmaqla bağlı olurdu. Bu səbəbdən 1991-ci ilin payızında kəndin ağsaqqalları qərara almışdı ki, növbəti ölünün kimliyindən asılı olmayaraq əvvəlki qaydada pul yığılmaqla, böyük ehsan verilməsin, yalnız kənar yerlərdən gələnlər və yas yerində əziyyət çəkənlər üçün bir dana kəsilsin. Bu qayda yalnız bir yerdə tətbiq olundu. Həmin ərəfədə Bayramov Ziyəddinin oğlu (dəqiqləşdirməli – yoxsa gəlinimi?) rəhmətə getdi və Ziyəddin kişi elin qərarına hörmət edərək deyilənləri nəzərə aldı. Ancaq aradan bir ay keçməmiş Orduxanov Alı müəllimin arvadı rəhmətə getdi və Alı müəllim əvvəlki qaydada ehsan verdi. Bildiyim qədər arqumenti də bu olmuşdu ki, mənim həyat yoldaşım indiyədək əziyyət çəkib mal-qara saxlayıb, mən də özünün saxladığı mal-qaradan kəsib ehsan verirəm. Beləcə, ehsanın aradan qaldırılması məsələsi baş tutmadı.

Darvazda ehsanda süfrəyə təzə xiyar-pomidor, turşu, pendir və göyərti qoyulmaqla yanaşı hər adama ayrıca bir qab ət verilir. Arada bir müddət qərara alındı ki, ət 3-4 nəfərə bir qab olmaqla ortaya qoyulsun, lakin bu da çox uzun sürmədi. Əvvəllər adambaşına bir dənə də mineral su olan “Borjomi” verilirdi. Sonradan bunu çaydanlarda verilən adi yerli su ilə əvəz etdilər. Hazırda isə yenə də mineral su və limonad verilir.

Yeri gəlmişkən burada bir şeyi də qeyd edim ki, ötən əsrin yetmiş-səksəninci illərində qırx mərasimində də böyük məclis olurdu. Az qala kənddə hər evdən qadınlar qırxa gəlir və pul yazdırırdılar. Sonradan qərara alındı ki, qırxa və ilə ancaq çağırılanlar gəlsin (təbii ki, dəfndə iştirak etməyənlər dəvət olunmadan gələ bilərlər). Bu qayda bu gün kənddə və Bakıda da davam etməkdədir. Elə o vaxtlardan həm də qərara alındı ki, yeddi mərasimi aradan götürülsün, üçlə yeddi birləşdirilərək birlikdə verilsin. Burada təbii ki, uzaqdan gələn qohumların çox da yubanmaması ilə yanaşı həm də iqtisadi baxımdan sərfəlilik də nəzərə alınırdı. Qərara alındı ki,  üç günü gələnlərə halva, dovğa ilə yanaşı ət əvəzinə ehsan üçün kəsilmiş mal-qaranın baş-ayağından bişirilsin xaş verilsin. Hazırda Bakıda da darvazlılar üç və yeddini birləşdirərək ölü dəfn olunandan sonrakı gün edirlər.

1994-cü ildə darvazlılar Bakıda da belə bir təşəbbüs irəli sürdülər ki, ehsan verilməsin. Ancaq bunun da ömrü bircə yas yerindən uzağa sürmədi. Son illərdə ehsanla bağlı Bakıda yaşayan darvazlıların yeganə islahatı isə o oldu ki, süfrəyə meyvə qoyulmasını yığışdırdılar.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci tation ullamcorper suscipit lobortis nisl ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit in vulputate velit esse molestie consequat, vel illum dolore eu feugiat nulla facilisis at vero eros et accumsan et iusto odio dignissim qui blandit praesent luptatum zzril delenit augue duis dolore te feugait nulla facilisi. Nam liber tempor cum soluta nobis eleifend option congue nihil imperdiet doming id quod mazim placerat facer possim assum. Typi non habent claritatem insitam; est usus legentis in iis qui facmək olar ki, heç kəs yas yerindən qalmayıb. Hətta o vaxtlar Bolnisidə, Tiflisdə, Marneulidə, Başkeçiddə və Kazreti qəsəbəsində yaşayan darvazlılar da qohum və ya yad olmasından asılı olmayaraq kənddəki yas məclisində iştirak edirdilər. Bu gün darvazlıların böyük əksəriyyəti Bakıda yaşayır və onların yas düşərkən göstərdikləri həmrəyliyi, ağızbirliyi digərlərində həsəd doğurur. Amma desək ki, yas yerində darvazlılar yüz faiz iştirak edir, bu, bir qədər həqiqətdən uzaq olar. Çünki elə darvazlılar var ki, yas yerində nadir