Əzizim, Təbriz!
Oxucularla üçüncü görüşün olan “Yerlə göyün arasıdır ünvanım” adlı yeni kitabının əlyazmasını birnəfəsə oxudum. İstər-istəməz xəyal məni bir az əvvəllərə apardı. 20-25 il bundan qabaq atan İman kişinin mənə yaxınlaşaraq: “Bizim uşaq şeir yazır, bəlkə bir onun yazdıqlarına baxasan”, - deməsini xatırladım. Onda sən məktəbli idin. Ola bilsin kimlərsə sənin şeir yazmağını ötərgi uşaq həvəsi sayırdı. Bəlkə elə bu səbəbdən, yaxud da o zaman şeirlərini üzə çıxartmağın hələ tez olduğunu düşündüyündən, atanın istəyi olsa da, yazdıqlarını mənə göstərmədin. Və mən sənin şeirlərinlə ilk dəfə beş il bundan əvvəl – 2006-cı ildə tanış oldum. Zəmanəmizin böyük söz ustadı, Xalq şairi Zəlimxan Yaqubun xeyir-duası ilə ilk kitabın da elə həmin il işıq üzü gördü.
Elə o vaxtdan sənin yaradıcılığını ardıcıl olaraq izləməyə başladım. Şeirdən şeirə, kitabdan kitaba qələminin püxtələşməsini görmək məni hədsiz sevindirir. Diqqətimi çəkən bir də odur ki, gənc olmağına baxmayaraq həyatın müxtəlif sərt sınaqları ilə üzləşsən də, heç bir çətinlik səni yaradıcılıq yolundakı inadkarlığından döndərə bilməyib. Burada A.Zqorjun bir fikrini xatırlatmaq istəyirəm: “İstedad hələ hər şey demək deyil, əgər o son dərəcə inadkar olmayan bir adama verilibsə, məhv olub gedə bilər”.
Yaradıcılığında narahat dünyamızın taleyi, Vətən sevgisi, “vətənin qıraqda qalan yeri” olan Borçalı, poeziyanın əbədi mövzusu olan dərd, qəm mühüm yer tutur, əvvəlki kitablarında olduğu kimi, bu dəfə də şeirlərinin əksəriyyəti qəm notları üstə köklənib. “Gör necə ləzzət alır qəm məni çöysüdərək, dərd dözülməz olubdur, lakin dözəm mən gərək”, - deyirsən. Hər misrandan şair qəlbinin göynərtisi, harayı duyulur:
Mənim qələmimin mürəkkəbi qəm,
Mənim qələmimin özü sevincdi.
Vəfalı ürəyim çəksə də sitəm,
Ocağı sevincdi, közü sevincdi.
Yaxşı bilirsən ki, Allah dərdi anlamayan, duymayan bəndəsinə verməz. Dostoyevski demiş: “Böyük dərrakə və böyük qəlb sahibi olanlar əzab və iztirab çəkməyə borcludurlar”.
Xalq şairi Zəlimxan Yaqub “Dərdə sarı yeriyirəm” adlı ilk kitabına yazdığı ön sözdə deyir: “Ədəbi mühitdə ancaq böyük inama arxalanan, ağır zəhmətə qatlaşan, səbrin və ardıcıl yaradıcılıq eşqinin sahibləri böyük işlər görə bilər”. Nə yaxşı sən də “qızıldan, zərdən imtina edib” bu dərdləri çəkmək üçün aslan cəsarəti, pələng qüruru, qartal əzəməti istəyirsən Tanrıdan.
Deyirsən, “nadanlar nə bilir nələr çəkirəm”. Nadanlar təkcə indi yox, dünya yaranandan sənin kimiləri duymayıb, heç zaman da duymayacaq. Bunlar səni sarsıtmasın, ruhdan salmasın.
N.Fomiçev necə də gözəl deyib: “Bədbəxtliklə hədsiz kədərlənmə, xoşbəxtliklə də çox sevinmə. Həm onu, həm də bunu qəlbində mərdliklə daşımağı bacar”. Bəzən “həyatın dadı, duzu” bilinməsə də, “şahın fərmanı dolaşıq düşdüyündən” oğrunun adı doğruya verilsə də, boran-qar ruhunu göynətdiyindən “göz yaşların şeirə çevrilsə” də, heç nə sənin polad iradəni sındıra bilməz. Özünün dediyin kimi:
Bir zaman görəcək vəfalı xalqım,
Ömrümü onlara pay verən kəsəm.
Bir vaxtlar şəhərdə yaşayırdın, köçüb doğma Darvaza qayıtdın. Düz də elədin. Axı, dünyaya kənddə göz açıb zamana-məkana sığmayan, zülmətin bağrını yara-yara parlaq ulduzlara doğru yol gedən bir şair şəhərdə qala bilməzdi. Çünki burada “bülbüllər ötmür”, şəhər “eynini açmır”, geniş küçələr sənin geniş könlünə dar gəlirdi.
Əzizim, Təbriz! Bilirəm ki, həyatın sərt sınaqlarının səni də imtahana çəkdiyi anlar olur. Amma bundan üzülmə, çünki bu, hamımızın keçdiyimiz yoldur. Gələcəyə ümidi, inamı itirmək olmaz. Klassiklərdən biri gözəl deyib: “Elə bir uçurum yoxdur ki, oradan yuxarıya doğru aparan heç olmazsa balaca bir cığır olmasın”.
Qələm əhli həssas olur, onu duyan, başa düşən gərəkdir. Frans Kafka nahaq yerə deməyib ki: “Elə bir adamın ola ki, səni anlaya bilə”. Polşa şairi Çeslav Miloş isə belə deyib: “Vicdanın məzəmmətinə qiymət verməyin yeganə yolu yenidən axtarışlarda olmaq və yeni kitablar nəşr etdirməkdir”.
Mən sənin qələminin qüdrətinə, gücünə inanır və güvənirəm. İnanıram ki, Təbrizi söz yaşadacaq. Çünki özün demiş, “dünyaya sürünmək üçün gəlməyibsən”, dizin torpaqdadır, arzuların torpaqda gül açır. Səni doğan ana da bəxtiyardır, qoynunda yaşadığın el-oba da:
Dostlar, deyin darılmasın,
Ələmlərə sarılmasın,
Niyə bəxtiyar olmasın,
Mən Təbrizi doğan ana.
Bu yazını A.Zqorjdan sitatla başladığım kimi onun bir fikri ilə də tamamlamaq istəyirəm: “Vəziyyətdən çıxmaq üçün yeganə yolun var, Bethoven: Elə böyük bir sənətkar olmalısan ki, sən knyazlara yox, onlar sənə baş əyməli olsunlar. Dünyanı məcbur etməlisən ki, sənin musiqini ürək çırpıntısı ilə, hər bir sözünü isə hörmətlə dinləsin!”
Musa NƏBİOĞLU
